تدریس خرد به عنوان تدریس طراحی شده در مقیاس کوچک , به منظور توسعه مهارت های تازه و پالایش مهارت های پیشین تعریف شده است (مک نایت,1971)(5)
گسترش مهارت های حرفه ای و تدریس به الگویی نیازمند است که سه عنصر تشکیل دهنده دارد :برنامه ریزی (6),عملکرد(7)و ادراک(8).در طرح درس ها , معلم ناگزیر از خرد کردن موضوعات اصلی به اجزای کوچک است . هدف هایش را به وضوح مشخص می کند و شیوه های مناسب را برای تدریس هر کدام برمی گزیند . عملکرد هایش نیز باید به مهارت های خرد تجزیه شوند. این مهارت ها , الگوهایی هستند که اقدام به تدریس را ممکن می سازند.ادراک یا دریافت کنش های متقابل بین معلم و شاگرد روشنگر ذهن معلم نسبت به رفتار های خود در حین تدریس , تاثیرات آنها بر دانش آموزان و همچنین تغییراتی است که در دانش آموزان به وجود می آید.بنابراین دریافت ها و ادراکات بر برنامه ریزی و عملکرد های بعدی او تاثیر می گذارند.
تدریس خرد نه با پیچیدگی های تدریس در دروس و موضوعات اختصاصی برخورد می کند و نه با مسائل و مشکلات کار در مدارس و کلاس های درس رسمی تلاقی دارد . در واقع باید گفت تا زمانی که معلمان , صلاحیت خود را در مهارت های پایه تدریس به اثبات نرسانیده اند نباید گذاشت با چنین مسائلی درگیری پیدا کنند , زیرا بدون کسب مهارت های اولیه , هیچ معلمی هرگز نخواهد توانست بر مشکلات توامان کنترل دانش آموزان و ایجاد انگیزش در آنها فائق آید . کسب مهارت های اولیه سبب می شود معلم به آرامش و آزادی عمل برسد و هر دیدگاه نوی را به تجربه بگذارد . درس دادن تلاشی چند جانبه شامل انتقال مطالب ,توضیح , پرسش و پاسخ ,تشویق و ترغیب , گوش دادن و مجموعه ای از فعالیت های دیگر است . برای درس دادن شیوه های متعددی وجود دارد که هر کس می تواند از میان آنها شیوه ای را انتخاب کند (جویس و ویل(9),1972).
شیوه ی اصلی آموزش در اوایل دهه 60 در استانفورد (آلن و رایان)(10) سبط و توسعه یافت . این شیوه عبارت بود از یک دوره عملیات زنجیره ای : طرح ـ تدریس ـ مشاهده (نقد و تحلیل ) ـ طرح مجدد ـ تدریس مجدد ـ مشاهده مجدد. هر دوره به تمرین یک مهارت کوچک , مانند مهارت در شروع و پایان درس , مهارت در پرسش های خاص , مهارت در مشارکت دادن دانش آموزان و تقویت یادگیری آنها اختصاص داشت . اکنون به الگوی اصلی استانفورد موارد گوناگون بسیاری اضافه شده است. الگویی که در حال حاضر به کار برده می شود عبارتست از : طرح ـ تدریس ـ مشاهده . برنامه آموزش خرد به وسیله گروه های 3 یا 4 نفری معلمان اجرا می شود که با یک ناظر کار می کنند . این الگو از الگوی استانفورد بسیار اقتصادی تر است و این امکان را به معلمان می دهد که طرح درسشان را با هم بریزند , و اگر بخواهند موضوعات به هم پیوسته را تدریس کنند , طرز درس دادن همدیگر را مشاهده کنند و درباره ی آن به بحث و گفتگو بپردازند. به این ترتیب حذف تدریس مجدد , با یافته های بیشتری که در این الگو بدست می آید جبران می شود , ابتدا " اصول برنامه ریزی " در جلسات سخنرانی ( تدریس شفاهی ) و در سمینارها ارائه می شوند. سپس عملکرد به مهارت های خود تقسیم می شود و سرانجام مهارت ها به نمایش گذاشته می شوند و بدین ترتیب فرصت های عمل و اجرا در شرایط کنترل شده به وجود می آیند. بازخورد که به صورت ضبط ویدئویی است به بخش های سرپرستی سپرده می شود و در نشست های هدایت کننده , معلمان می آموزند که چگونه نشانه های کلیدی "کنش متقابل " خود را با دانش آموزان جستجو کنند. این روش با استفاده از مقیاس های درجه بندی شده ,فهرست های کنترل و تجزیه و تحلیل کنش های متقابل تقویت می شود . مجموع این فعالیت ها توجه معلمان و ناظران را بر مهارت هایی که به اجرا گذاشته می شود متمرکز می سازد . طی مطالعاتی که در استانفورد برای مقایسه تدریس خرد با کارورزی درمدرسه صورت گرفته ارتباط قوی و محکمی بین آنها دیده می شود . در واقع چنین به نظر می رسد که اجرای آموزش خرد بهترین پیش آمادگی برای عملکرد در کلاس درس است . با این حال منتقدینی وجود دارند که به تدریس خرد و رویکرد های نظیر آن با دیده شک و تردید می نگرند . ترس آنها اینست که مباده تدریس خرد , معلمان یکسان یا همانند , با لبخند ها و شیوه های استاندارد تولید کند . این نگرانی بیانگر اینست که آموزش خرد بیش از اندازه ثمربخش است . و ترس دیگر اینست که مبادا مهارت ها درونی نشوند و این بیانگر اینست که تدریس خرد اصلا ثمر بخشی ندارد.
حقیقت اینست که تدریس خرد به , سرعت و توسعه ی کسب مهارت های تدریس , کمک می کند و خطاهای عمده ناشی از بی مهارتی یا کم مهارتی را حذف می کند و حس اعتماد به خود را پرورش می دهد , اما شخصیت را یک شبه تغییر نمی دهد و همه مشکلات تدریس را نیز حل نمی کند و معلم را به یک معلم با استعداد و سرآمد تبدیل نمی کند , بلکه فقط یک معلم بهتر تحویل می دهد. تاجایی ک ممکن است اجرای آموزش خرد را باید گروه های 3 یا 4 نفری معلمان به عهده بگیرند , این امر به افراد گروه امکان می دهد در صورت تمایل با دیگر گروه های مربوط نیز همکاری کنند. در حالی که یک نفر مشغول تدریس می شود , بقیه می توانند با وسایل ضبط نوار ویدئویی (11) به مشاهده معلم و دانش آموزان بپردازند.هر یک از اعضای گروه باید به نوبت تدریس کنند. گفتگو ها در نشست های انتقادی بایددقیقا و بطور سازنده روی مهارت هایی متمرکز شوند که در تمرین مورد نظر بوده است . لازم نیست هر معلم , تمام برنامه های اجرایی دیگران را مشاهده کند , هر فرد می تواند نوار ویدئویی تمام قسمت های اولین و آخرین اجرای خودس را در برنامه تدریس خرد ببیند . سپس به بحث های دوستانه درباره پیشرفت مهارت های خود بپردازند . هرگاه معلم , خود , مشاهده گر تدریس خویش باشد,نتایجی که بدست می آورد عامل بالقوه ای برای تلاش در جهت بهبود خواهد شد .
مهارت های عرضه کردن درس شامل مهارت های شروع و پایان دادن به درس , توضیح مطالب بطور واضح , مختصر و مفید برای جلب توجه دانش آموزان ضروری است زیرا جلب توجه دانش آموزان کار آسانی نیست . معلم باید به مهارت های گوش سپردن و خلاصه کردن درس توجه خاص مبذول دارد . برای تمرین برخی از مهارت های تدریس از ضبط ویدئویی و برای برخی دیگر از ضبط صوت استفاده می شود . هیچ چیز مانند تدریس معلم همراه با ضبط ویدئویی نمی تواند کاملا جای بحث های مختلف را در مورد مسائل مربوط به تدریس بگیرد .
تجهیزات لازم برای راه اندازی تدریس خرد
سازو برگ و تجهیزات مربوط به راه اندازی برنامه ی تدریس خرد عبارتند از : میکروفون ـ دوربین ـ کلید اتصال (12) ـ دستگاه های ضبط ویدئویی از یک چهارم اینچ تا 2 اینچ ـ مانیتور (دستگاه دیدبان ) ـ تجهیزات جانبی و دایر نمودن کارگاه .
نقش ناظر در تدریس خرد اینست که به معلم کمک کند تا کیفیت تدریسش را بهبود بخشد , بنابراین نقش وی در طول برنامه های آموزشی با باریک بینی همراه است و همواره تغییر می کند. معمولا در اولین مراحل باید نقش تشویق کننده و حمایت کننده داشته باشد .
خلاصه اینکه ضرورت دارد ناظر به تلاش هایی ورای انجام وظیفه صرف مبادرت ورزد.
استفاده از وسایل الکترونیکی (فنون لنزباز ) می تواند جز مناسب ترین روش های مشاهده باشد . به این دلیل استفاده از وسایل الکترونیکی را فنون لنزباز می نامند که آنها زوایای بسیاری از تدریس را در نظر گرفته و ضبط می کنند. فنون لنزباز برای معلمانی که موضع دفاعی گرفته اند و یا هنوز آماده پذیرش اصلاح تدریس خود نیستند , نقطه ی آغاز خوبی است . این معلمان پس از بازنگری تدریس خود ممکن است برای تدبر در تدریس و تدوین هدف های بهسازی خود آماده تر شوند (اچسون وگال ,1992).
کارول می گوید : استفاده از تکنولوژی مثبت الکترونیکی در بهبود روش آموزش معلمان تاثیر فراوانی داشته است .
در استفاده از وسایل الکترونیکی چند مساله وجود دارد که باید آنها را مدنظر قرار داد:
1ـ گاهی وجود وسایل الکترونیکی موجب پریشانی حواس معلمان و دانش آموزان می شود که با یکی دو بار تمرین تازگی کار کمتر می شود و معلم و دانش آموزان جلوی دوربین اعتماد به نفس خود را حفظ می کنند(الیوا , 1993).
2 ـ تجربه نشان می دهد که معلمان هنگامی که برای اولین بار نوار ویدئویی خود را می بیند بیشتر تمایل به تمرکز بر وضع آراستگی ظاهر خود دارند.
3 ـ اضطراب عده ای از معلمان , هنگامی که برای اولین باز می خواهند از آنان نوار ویدئویی تهیه کنند را می توان با تمرین دادن به آنها برای تهیه نوار ویدئویی پیش از شروع ضبط ویدئویی در کلاس بر طرف ساخت.
4 ـ روش بهتر اینست که نوار ویدئویی تهیه شده در اختیار معلم قرار گیرد و نحوه پاک کردن آن به او آموخته شود . این روش هر گونه ترس از اینکه نوار ویدئویی در دست افراد نامطمئن قرار گیرد را از بین می برد ( اچسون وگال ,1992 ) .
نتیجه گیری
در تمام این مقاله تاکید اصلی بر مهارت های تدریس بود. تدریس خرد برنامه ای مفید و کمک رسان است و حرکتی است به سوی یکی کردن موضوعات روان شناختی آموزش , فلسفه ی آموزش و مسایل عملی تدریس در قالب بینشی متعارف.
تربیت معلم وظیفه بسیار مهمی است که نباید سرسری گرفته شود یا در لایه ای از مطالعات نظری آموزش و پرورش مخفی بماند .
آموزش خرد روشی است برای تمرین و انتقاد از مهارت های آموزش به صورت مشاهده مستقیم . پیام عمده ی آن اینست که با تاکید بر اجزای آموزش مانند مقدمه چینی , سوال کردن , استفاده از مثال و نتیجه گیری می توان فرایند آموزش را تحلیل کرد و آن را بهبود بخشید .
با آموزش خرد در رفتارهای تدریس , تغییر به وجود می آید , اما به وجود آوردن تغییر در رفتارهای تدریس کافی نیست .مهارت های تدریس وقتی سودمند است که تغییرات مطلوب در یادگیری دانش آموزان و رفتارهای آنان به وجود آورند.
برنامه های تدریس خرد همراه با ضبط ویدئویی مهارت های تدریس فرصتی است که معلمان تازه کار به دست می آورند تا با ناظران و معلمان دلسوز و یاری رسان ملاقات کنند و پیرامون مسایل و مشکلات خود با آنها به بحث و گفتگو بنشینند.
گزارشان ویدئویی و صوتی از جمله عینی ترین فنون مشاهده هستند که به معلم امکان دیدن خود از دریچه نگاه شاگردان را می دهند . امتیاز دیگر این گزارشات در وسعت تمرکز آنهاست . با آنها می توان زمینه وسیعی از فعالیت هایی که معلمان و شاگردان انجام می دهند را پوشاند.
منبع:زیبا وب